Tefsir Nedir?

 Arapça kökenli bir kelime olan tefsir; "açıklamak, yorumlamak" anlamlarına gelir. Tefsir; İslam dini açısından Kur'an ayetlerinin anlamını, bağlamını, iniş sebeplerini (sebeb-i nüzul), dil ve edebiyat kuralları çerçevesinde ele alarak, detaylı bir şekilde inceleme, açıklama ve yorumlama bilimidir.

Tefsirin Amacı ve Önemi: İslam dininin temel kaynaklarından biri olan Kur'an-ı Kerim'in doğru anlaşılması ve uygulanması açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu süreç, Müslümanların inançlarını, ibadetlerini ve ahlaki değerlerini doğru bir şekilde yaşamalarına, ayetlerin zahiri (açık) ve batıni (gizli) anlamlarını ortaya koyarak rehberlik eder.

“O peygamberleri apaçık delillerle ve kutsal metinlerle gönderdik. İnsanlara indirdiklerimizi kendilerine açıklaman için ve (ola ki üzerinde) düşünürler diye sana da uyarıcı kitabı indirdik.” Nahl Suresi: 16/44

Bu ayet, Peygamberimiz Muhammed'in (s.a.v.) Kur'an'ı insanlara açıklama görevi olduğunu belirtir. Tefsirin önemine vurgu yapar. Hz. Âişe’den gelen bir rivayete göre Cebrâil, Resûlullah’a Kur’an’ın tefsirini de öğretmekteydi . Dolayısıyla Peygamber Efendimizin, Kuran-ı Kerim’in ilk müfessiri olduğu söylenebilir.

Tefsir İlminin Tarihi ve Gelişimini 3 temel başlıkta incelenebilir.

Başlangıç Dönemi: Peygamber Efendimiz (s.a.v.) döneminde Kur'an'ın açıklanması ve sahabeler aracılığıyla yayılması.

Tabiin ve Tebe-i Tabiin Dönemi: Sahabe sonrası dönemde tefsir ilminin gelişimi.

Klasik ve Modern Dönem: Klasik müfessirlerin (İbn Kesir, Taberi, Zemahşeri, Razi gibi) ve modern müfessirlerin (Seyyid Kutub, Mevdudi, Elmalılı Hamdi Yazır gibi) katkıları.

Tefsir İlminin Kaynakları:

Tefsir ilmi, çeşitli kaynaklara dayanır, kısaca;

Kur'an-ı Kerim: Kur'an'ın diğer ayetleri.

Hadis Kaynakları: Peygamber Efendimizin (s.a.v.) sözleri ve uygulamaları.

Sahabe Görüşleri: İlk Müslümanların Kur'an'ı anlama ve açıklama biçimleri.

Dil ve Edebiyat Bilgisi: Arapçanın gramer ve belagat kuralları.

Akıl ve İçtihat: Akıl yürütme ve fıkhi yorumlar.

RİSALE-İ NUR NASIL BİR TEFSİRDİR 

Üstad Bediüzzaman Hazretleri bu konuya Şualar ve İşârâtü’l-İ’câz eserlerinde değinmiştir;

“Tefsir iki kısımdır:

Birisi, malum tefsirlerdir ki, Kur'ân'ın ibaresini ve kelime ve cümlelerinin mânâlarını beyan ve izah ve ispat ederler.

İkinci kısım tefsir ise, Kur'ân'ın imanî olan hakikatlerini kuvvetli hüccetlerle beyan ve ispat ve izah etmektir. Bu kısmın pek çok ehemmiyeti var. Zâhir malûm tefsirler, bu kısmı bazen mücmel bir tarzda derc ediyorlar. Fakat Risale-i Nur, doğrudan doğruya bu ikinci kısmı esas tutmuş, emsalsiz bir tarzda muannid feylesofları susturan bir mânevî tefsirdir.”

Risale-i Nur Külliyatı : Şuâlar / On Dördüncü Şuâ , On Altıncı Mektup

“Evvelce şifahen dahi arz ettiğim vecihle; Selef-i Salihîn'in bıraktığı kudsî tefsirler iki kısımdır: Bir kısmı, ahkâma dâir tefsirlerdir. Diğer bir kısmı da, âyât-ı Kur'âniyenin hikmetlerini ve iman hakikatlarını tefsir ve izah ederler. Selef-i Sâlihînin bu türlü tefsirleri çoktur. Hususan Gavs-ı Âzam Şâh-ı Geylânî, İmam-ı Gazâlî, Muhyiddin-i Arabî, İmam-ı Rabbanî gibi zevat-ı kiramın eserleri, bu kısım tefsirlerdir. Bilhassa Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Hazretlerinin Mesnevî-i Şerifi de bu tarz bir nevi manevî tefsirdir. İşte Risale-i Nur, bu tarz tefsirlerin en yükseği, en mümtazı ve en müstesnâsıdır. İşte mâdem bu tarz tefsirler mütedavildir, kimse ilişmiyor, Risale-i Nur'a da ilişmemek lâzımdır. İlişenler, Kur'ân'a ve ecdada düşmanlıklarından ilişirler.”

Risale-i Nur Külliyatı : İşârâtü’l-İ’câz/Bir Müdafaa (Takriz)

Yirmi üç senede telifi tamamlanan ve yüz otuz kitaptan müteşekkil “Risale-i Nur” adlı eserleriyle, ilm-i kelâm sahasında bir teceddüd yaptığı görülmüştür. Evet, kendisi, on beş sene tahsili lâzım gelen ilmi üç ayda elde etmesi, gaybî bir işarettir ki, “Bir zaman gelecek, on beş sene değil, bir sene bile ilm-i iman dersini alacak medreseler ele geçmeyecek. İşte o zamanda müştaklara on beş senelik dersi on beş haftada ellere verebilecek Kur’ânî bir tefsir çıkacak ve Said onun hizmetinde bulunacak.” Evet, tam zuhur etti ve aynen görüldü.

(Tarihce-i Hayat 33.sh - Risale-i Nur)

Kaynakça: Diyanet İşleri Başkanlığı,K uran-ı Kerim ve Meali, Nahl Suresi 16/44 . Ayet, 2024

Risale-i Nur Külliyatı, Bediüzzaman Said Nursi, Şuâlar/ On Dördüncü Şuâ , On Altıncı Mektup, İşârâtü’l-İ’câz/Bir Müdafaa (Takriz)

Taberî, I, 79, 83; İbn Kesîr, I, 18